Tramwaje w Krakowie

Szablon:System tramwajowy

Ten artykuł podlega pod Portal Komunikacja tramwajowa

Bombardier NGT6 na linii 3

Konstal 105Na w zimowej scenerii

Tramwaje MAN GT6+B4

SGP E1 z doczepą c3 w Krakowie

Plik:Duewag GT8S.jpg

Wagon GT8S sprowadzony z Düssledorfu

Plik:Krakov, vozovna svatého Vavřince.jpg

Zabytkowa zajezdnia na św.Wawrzyńca

Szybka 50 na Krowodrzy Górce

Przystanek Dworzec Główny Tunel

Podziemny przystanek Politechnika

Tramwaje w Krakowie - obecnie posiadają 25 linii zwykłych obsługiwane przez MPK SA w Krakowie. Krakowskie tramwaje działają już ponad 140 lat, bo od roku 1882. 60% tramwajów krakowskich to składy niskopodłogowe.

Historia

Pierwszą linię tramwajową w Krakowie uruchomiono w 1882 roku. Linia poruszała się po wąskotorowych torach o rozstawie 900 mm , długości 2,8 km, z dworca kolejowego do Mostu Podgórskiego. Linia ta, początkowo jednotorowa, miała cztery mijanki. Podobnie budowano następną (w 1896 roku: Rynek Główny – Park Krakowski o długości 1 670 m), w tym samym czasie – wobec wzrostu zainteresowania – rozpoczęto przebudowę pierwszej linii na dwutorową.

W 1901 roku zaczęto elektryfikować w 1901 roku. Uroczyste uruchomienie pierwszej elektrycznej linii tramwaju miało miejsce 16 marca 1901 r.; tabor opierał się na tramwajach Sanok SW1. 25 października 1902 r. uruchomiono trzy kolejne linie (nr 3 z ul. Dietla przez Starowiślną do Rynku Głównego, nr 4 z Rynku ulicą Szewską, przez Podwale do Parku Jordana i nr 5 z ul. Długiej przez Rynek Główny do Zwierzynieckiej). W styczniu 1913 r. na odcinku od ul. Zwierzynieckiej przez ul. Dominikańską, Pocztę Główną, ul. Starowiślną do Trzeciego Mostu na Wiśle uruchomiono pierwszą linię normalnotorową nr 6 (wagony również z Sanoka, typu Sanok SN1, później również zakupione w Austrii, w Grazu) o rozstawie szyn 1 435 mm. W roku 1925 w Krakowie istniały trzy linie wąskotorowe (900 mm) i trzy linie normalnotorowe (1435 mm).

Po wojnie, w latach 1950 i 1952 wybudowano tory do Borku Fałęckiego oraz połączono stary Kraków z Nową Hutą. W 1953 r. została ukończona tramwajowa obwodnica Starego Miasta, a wraz z jej uruchomieniem zlikwidowano linie staromiejskie, ostatecznie zamknięto ostatni odcinek wąskotorowy (1.01.1954). Dalsze lata przyniosły rozbudowę sieci tramwajowej głównie w Nowej Hucie i Podgórzu.

W latach 70. rozważano budowę Krakowskiego Centrum Komunikacyjnego. Miało ono obejmować istniejący już, ale przebudowany dworzec PKP, dworzec PKS oraz podziemną linię tramwajową z Ronda Mogilskiego do pętli przy Dworcu Towarowym. Pierwsze prace rozpoczęły się pod koniec dekady; powstał wtedy odcinek tunelu pod linią kolejową. W 1984 r. przedłużono tory z Dworca Towarowego do Krowodrzy, zaś dwa lata później zlikwidowano torowisko wzdłuż ulicy Lubomirskiego oraz pętlę Dworzec Wschodni z zamiarem budowy kolejnych odcinków tunelu. Z powodu kryzysu gospodarczego prace zostały przerwane. W 1986 r. zlikwidowana została nocna komunikacja tramwajowa (ówczesny tabor hałasował na torach), którą częściowo zastąpiono autobusami.

Prace nad tunelem wznowiono w latach 90., budując odcinek pod ulicą Lubomirskiego. Pod koniec dekady pojawiła się koncepcja integracji sieci tramwajowej z kolejową i budowy tramwaju dwusystemowego, lecz skończyło się to jedynie na próbnych holowaniach wagonów tramwajowych do sąsiednich miejscowości. Zamiast tego, miasto zaczęło wdrażać projekt budowy Krakowskiego Szybkiego Tramwaju. W 2000 r. oddano do użytku pierwszy jej odcinek – linię do Kurdwanowa. W 2006 r. ułożono nowe torowisko wzdłuż ulicy Pawiej, a rok później, po generalnym remoncie linii do Krowodrzy Górki, podłączono je do pętli przy Dworcu Towarowym. W tym samym czasie rozpoczęto remont Ronda Mogilskiego, przenosząc tory tramwajowe pod poziom jezdni oraz budując wylot tunelu tramwajowego. Następnie wyremontowana została linia wzdłuż alei Powstania Warszawskiego oraz Rondo Grzegórzeckie, gdzie dodatkowo stworzono zakończony ślepo wylot torów w kierunku Mostu Kotlarskiego i planowanego torowiska do Płaszowa.

We wrześniu 2008 r. prowadzone były prace przygotowawcze do uruchomienia pierwszej linii Krakowskiego Szybkiego Tramwaju obejmujące montaż elektronicznych tablic pokazujących oczekiwany czas przyjazdu tramwaju oraz systemu sterowania ruchem oraz sygnalizacją świetlną, która ma dawać pierwszeństwo tramwajom na wszystkich skrzyżowaniach. Trwały również prace wykończeniowe w tunelu tramwajowym. 11 grudnia 2008 r. otwarto do użytku tunel pomiędzy Rondem Mogilskim a przystankiem Politechnika.

10 listopada 2010 roku oddano linię tramwajową do Małego Płaszowa. W 2015 roku uruchomiono estakadę nad Dworcem Płaszów. W 2022 roku zbudowano w ramach budowy Trasy Łagiewnickiej tunel tramwajowy pod Sanktuarium Bożego Miłosierdzia wraz z linią tramwajową łączącą Kurdwanów z Borkiem Fałęckim. Obecnie planuje się budowę linii z pętli Cichy Kącik na osiedle Azory jak i łącznika dalej w kierunku Krowodrzy Górki, nowego połączenia z Mistrzejowicami przez ul. Meissnera wraz z dalszym przedłużeniem trasy przez ul. Lema i tym samym połączenia ul. Mogilskiej z Al. Pokoju, odcinka łączącego Nowy Kleparz z Placem Inwalidów w ciągu Al. Mickiewicza, wydłużenie linii z Salwatora w kierunku Przegorzał oraz linii z Małego Płaszowa w kierunku Rybitw. Trwa budowa linii tramwajowej z Krowodrzy Górki w kierunku Górki Narodowej, wraz z budową parkingu P+R. Po wielu latach, tramwaje powróciły także do zabytkowej zajezdni przy ul. św. Wawrzyńca na Kazimierzu. Stacjonują w niej pojazdy historyczne.

Zajezdnie

• Zajezdnia Nowa Huta - w zajezdni stacjonuje 220 wagonów (105N/Na, E1, c3, N8S, N8S-NF)
• Zajezdnia Podgórze - w zajezdni stacjonuje 211 wagonów (105N/Na, GT6, NGT6, NGT8, E1, c3)
• Zajezdnia św. Wawrzyńca - zajezdnia przeznaczona dla wagonów historycznych.

Obecnie w Krakowie funkcjonuje 16 pętli:

• Bieżanów Nowy P+R (linie 3, 9, 13, 49)
• Borek Fałęcki (linie 8, 19, 22, 50)
• Bronowice (linie 13, 14)
• Bronowice Małe (linie 4, 8, 24)
• Cichy Kącik (linie 0, 1, 15, 20)
• Cmentarz Rakowicki (linia 72)
• Czerwone Maki P+R (linie 11, 17, 18, 52)
• Dworzec Towarowy (linie 17, 44)
• Kopiec Wandy (linia 16, 22, 44 [kursy wariantowe linii 21])
• Krowodrza Górka P+R (linie 3, 5, 19)
• Kurdwanów P+R (linie 10, 24, kursy wariantowe linii 50)
• Mały Płaszów P+R (linie 11, 20, 72)
• Mistrzejowice (linie 9, 14, 16)
• Osiedle Piastów (linie 21, 52)
• Pleszów (linie 10, 21)
• Górka Narodowa (linie 18, 50, 69)

Tabor

Tramwaje eksploatowane:

Ilustracja	Typ	Niskopodłogowy	Eksploatacja od	Liczba
	Konstal 105Na	nie	1975	21
	Bombardier NGT6	tak	2000	50
	SGP E1	nie	2004	35
	MAN N8S-NF	częściowo	2006	7
	MAN N8C-NF	częściowo	2006	5
	Düwag GT8S	częściowo	2009	28
	PESA 2014N	tak	2015	36
	Stadler Tango	tak	2020	65 z 110

Tramwaje hitoryczne, używane podczas obsługi linii turystycznej, przejazdów okolicznościowych, wynajmów:

Ilustracja	Typ	Modyfikacje i podtypy	Rok produkcji	Liczba
	Sanok SN1+MAN PN3	Sanok SN1	1913	1
	Sanok SN2+Sanok PN2	Sanok SN2	1939	1
	N	Konstal N	1949	1
	Konstal ND	Konstal ND	1947	1
	Konstal 4N	Konstal 4N	1962	1
Plik:-Hw 102n.jpg	Konstal 102N	Konstal 102N	1969	1
Plik:Hw 102na.jpg	Konstal 102Na	Konstal 102Na	1970	1
	Konstal 102NaD	Konstal 102NaD	1986	1
	MAN B4	MAN B4	1954	2

Tramwaje eksploatowane dawniej, które nie zachowały się :

• Man SN3
• Ammnendorf SN4

Linie

Numer linii	Stacja początkowa	Stacja końcowa	Długość linii (m)	Średni czas przejazdu	Liczba przystanków	Tramwaje kursujące	Stan linii
1	Elektromontaż	Cichy Kącik	13050	45 min	27	Düwag GT8S, MAN N8S-NF	Kursuje
2	Salwator	Cmentarz Rakowicki	4800	19 min	10 (9 + 1 NŻ)	Rotax EU8N	Czasowo zawieszona
3	Krowodrza Górka P+R	Nowy Bieżanów P+R	12300	39 min	23	Bombardier NGT8, Pesa 2014N, Stadler Tango	Kursuje
4	Zajezdnia Nowa Huta	Bronowice Małe	17300	55 min	32 (31 + 1 NŻ)	Pesa 2014N, Protram 405N	Kursuje
5	Krowodrza Górka P+R	Elektromontaż	12850	38 min	26	MAN N8S-NF	Kursuje
6	Cichy Kącik (Salwator)	Mały Płaszów (Kurdwanów P+R)	11400	38 min	23	Rotax EU8N, Bombardier NGT6	Czasowo zawieszona
7	Kurdwanów (Dąbie	Dworzec Towarowy (Krowodrza Górka P+R	10400	38 min	20	Bombardier NGT6	Zawieszona do odwołania
8	Bronowice Małe	Borek Fałęcki	9300	33 min	21	Bombardier NGT6	Kursuje
9	Nowy Bieżanów P+R	Mistrzejowice	18600	55 min	33	Stadler Tango	Kursuje
10	Kurdwanów P+R	Pleszów	18800	55 min	31 (25 + 6 NŻ)	Stadler Tango	Kursuje
11	Czerwone Maki P+R	Mały Płaszów P+R	11200	34 min	22 (21 + 1 NŻ)	Düwag GT8S, MAN N8C-NF	Kursuje
12	Bronowice Małe	Dworzec Towarowy	6910	29 min	16		Zawieszona do odwołania
13	Nowy Bieżanów P+R	Bronowice Małe	13000	42 min	27	Bombardier NGT6, SGP E1, Konstal 105Na	Kursuje
14	Bronowice	Mistrzejowice	15000	50 min	32	Bombardier NGT6, Bombardier NGT8	Kursuje
15	Pleszów	Cichy Kącik	17100	47 min	31 (25 + 6 NŻ)		Linia muzealna, kursuje w wakacje
16	Mistrzejowice	Bardosa	5700	29 min	12	SGP E1	Kursuje od pon-pt
17	Czerwone Maki P+R	Dworzec Towarowy	12100	38 min	24 (23 + 1 NŻ)	Bombardier NGT6, MAN N8C-NF, Rotax EU8N	Kursuje
18	Czerwone Maki P+R	Górka Narodowa P+R	12200	41 min	25	Stadler Tango, Bombardier NGT8	Kursuje
19	Borek Fałęcki	Krowodrza Górka P+R	8200	41 min	14	Bombardier NGT6, Rotax EU8N	Kursuje od pon-pt
20	Cichy Kącik	Mały Płaszów	9700	30 min	18	Bombardier NGT6, Rotax EU8N	Kursuje
21	Osiedle Piastów	Pleszów	11700	30 min	18 (12 + 6 NŻ)	Rotax EU8N	Kursuje
22	Borek Fałęcki	Kopiec Wandy	15300	50 min	27 (26 + 1 NŻ)	SGP E1	Kursuje
24	Kurdwanów P+R	Bronowice Małe	13700	50 min	27	PESA 2014N, Stadler Tango	Kursuje
44	Dworzec Towarowy	Kopiec Wandy		37 min	16	SGP E1	Kursuje pon-pt w godzinach szczytu (w wakacje zawieszona)
49	Nowy Bieżanów P+R	Tauron Arena Kraków Wieczysta	11800	32 minut	19	Konstal 105Na, SGP E1, Rotax EU8N	Kursuje pon-pt w godzinach szczytu (w wakacje zawieszona)
50	Górka Narodowa P+R	Borek Fałęcki		43 min	26	Stadler Tango, Bombardier NGT8	Kursuje
52	Czerwone Maki P+R	Os. Piastów	17900	57 min	34	PESA 2014N, Konstal 105Na	Kursuje

Zobacz też

• Metro w Krakowie
• Krakowski Szybki Tramwaj