 |
Ten artykuł należy dopracować zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się na stronie dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości prosimy usunąć szablon {{Dopracować}} z kodu tego artykułu. |
| Tramwaje w Szczecinie | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
| |||||||||||||||||||||
Lokalizacja: Szablon:Państwo, Szczecin
| |||||||||||||||||||||
|
Ten artykuł podlega pod Portal Szczecin |
Tramwaje w Szczecinie – system komunikacji tramwajowej działający w Szczecinie. System składa się z dwunastu linii dziennych oraz sezonowej linii turystycznej „0”, obsługiwanej taborem historycznym. Łączna długość torowisk wynosi ponad 110 km, a prześwit toru 1435 mm. W ich przebiegu znajdują się dwie zajezdnie oraz trzynaście pętli (w tym sześć ulicznych). Linie zwykłe, dzienne (nocne zostały zlikwidowane w 1996) obsługuje spółka Tramwaje Szczecińskie, na zlecenie Zarządu Dróg i Transportu Miejskiego, a linię turystyczną STMKM z inicjatywy własnej.
Tramwaje Szczecińskie[]
Osobny artykuł: Tramwaje Szczecińskie.Miejski Zakład Komunikacyjny w Szczecinie był zakładem budżetowym, który powstał 1 czerwca 1995 po wydzieleniu z Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych. Z dniem 1 stycznia 2009 r. zastąpiła go spółka Tramwaje Szczecińskie z siedzibą przy ul. S. Klonowica 5. Organem reprezentacyjnym TS jest zarząd, którego obecnie dyrektorem jest Krystian Wawrzyniak. Siedzibę przedsiębiorstwa stanowi budynek przy ul. S. Klonowica 5 w Szczecinie. Do podstawowych zadań przedsiębiorstwa należy:
- świadczenie usług przewozowych w tramwajowej komunikacji miejskiej w granicach administracyjnych Szczecina,
- Prowadzenie remontów, konserwacji i modernizacji eksploatowanych obiektów, taboru i urządzeń liniowych,
- Zarządzanie powierzonym mieniem.
Historia[]
Tramwaje konne[]
21 października 1872, jeszcze przed zburzeniem murów fortecznych, inżynier Johannes Büssing otrzymał z Królewskiej Dyrekcji Policji w Berlinie koncesję na budowę konnej sieci tramwajowej. Niecałe 6 lat później podpisano z miastem umowę ważną 30 lat. 25 marca 1879 utworzono spółkę Stettiner Straßen-Eisenbahn Gesellschaft (Szczecińskie Towarzystwo Ulicznej Kolei Żelaznej), która jeszcze tego samego roku uruchomiła pierwsze konne linie tramwajowe. 23 sierpnia została otwarta linia prowadząca z okolic obecnego pl. Gałczyńskiego przez pl. Zwycięstwa do ul. Staszica, a 16 października druga linia z ul. Wiszesława do ul. Potulickiej. Długość obu tras wyniosła prawie 11,5 km. Początkowo zakupiono 16 wagonów, które ciągnęło 80 koni, a w 1898 było już 39 wagonów i 198 koni. W 1886 uruchomiono kolejne 2 linie: z Dworca Głównego do ul. Chmielewskiego oraz z ul. Wyszyńskiego do Nabrzeża Wieleckiego. Pierwszą zajezdnię zlokalizowano na skrzyżowaniu obecnych al. Wojska Polskiego i ul. P. Skargi. Później powstały jeszcze 3: przy ul. Dębogórskiej, przy ul. Dubois i przy ul. Kolumba.
Tramwaje elektryczne do 1945 r.[]
Sieć tramwajowa w 1930 r.
W latach 1896–1900 na większości linii wprowadzono trakcję elektryczną. Elektryfikacji linii dokonała spółka Allgemeine Elektrizitäts-Gesellschaft. Główne linie tramwajowe były dwutorowe, a boczne jednotorowe. Prąd dostarczały elektrownie na Pomorzanach, Starym Mieście i najstarsza w Szczecinie, przy ul. Gdańskiej. Tramwaje miały silnik o mocy 35 KM. Stare wagony konne zostały przerobione na 32-miejscowe (wcześniej 26 miejsc). W 1904 wprowadzono, oprócz kolorów także numerację linii:
- Szablon:SzTram Westend (Łękno) – Lastadie (Łasztownia) (kolor żółty)
- Szablon:SzTram Berliner Tor (Brama Portowa) – Zentralfriedhof (Cmentarz Centralny) (kolor szary)
- Szablon:SzTram Nemitz (Niemierzyn) – Hauptbahnhof (kolor pomarańczowy)
- Szablon:SzTram Pommerensdorf (Pomorzany) – Arndtplatz (pl. Sprzymierzonych) (kolor zielony)
- Szablon:SzTram Alleestr. (Wawrzyniaka) – Turnerstr. (Jagiellońska) – Unterwiek (Jana z Kolna) (kolor niebieski)
- Szablon:SzTram Hauptbahnhof – Zabelsdorf (Niebuszewo) (kolor biały)
- Szablon:SzTram Frauendorf (Golęcino) – Bellevue (Potulicka) (kolor czerwony)
W 1903 po raz pierwszy zbudowano linię na drugi brzeg Odry – uruchomiono linię przez Most Długi do obecnej ul. Energetyków, a w 1910 przez Most Kłodny (w miejscu dzisiejszej Trasy Zamkowej) do nabrzeża Duńczycy na ul. Wendy na Łasztowni. W 1907 utworzono Zajezdnię Niemierzyn (przy ul. Niemierzyńskiej), a 5 lat później po wcześniejszej likwidacji zajezdni na ul. Dębogórskiej, otwarto Zajezdnię Golęcin (przy ul. Wiszesława). Od 1919 tramwaje zaczęły przewozić przesyłki pocztowe (do dziś istnieją tory prowadzące do bramy Poczty nr 1 przy Al. Niepodległości). W 1926 po połączeniu Wyspy Jaskółczej (z tyłu zajezdni przy ul. Kolumba) z brzegiem, zlokalizowano tam magazyn oraz scentralizowano sieć elektryczną. W 1927 po utworzeniu lotniska w Dąbiu, ulokowano przy nim pętlę tramwajową. Linia prowadziła wówczas przez 4 mosty: Długi, Portowy, na Regaliczce (obecnie nie istnieje) oraz Cłowy. Była to jedyna w historii linia tramwajowa na Prawobrzeżu Szczecina, obecnie nie istnieje. Do 1929 położono sieć trakcyjną nad mostami Długim i Cłowym. Wcześniej tramwaje pokonywały je siłą rozpędu. Na wniosek mieszkańców poszczególnych, nowo wybudowanych osiedli istniejące linie systematycznie przedłużano. Średnia prędkość ówczesnych tramwajów wynosiła ok. 16 km/h. Od 1928 komunikację tramwajową zaczęły wspomagać także autobusy. W 1934 otwarta została ostatnia zajezdnia, przy al. Wojska Polskiego 200 (obecnie Zajezdnia Pogodno). W 1940 długość linii osiągnęła 50,3 km, przewieziono wówczas 58,8 mln osób (w 1910 r. było to 18,6 mln). Po nalotach alianckich w latach 1943-1944 wiele torowisk było nieprzejezdnych, jednak dzięki pracy szczecińskich tramwajarzy udało się w tym czasie część linii przywrócić w miarę możliwości do normalnego funkcjonowania.
Lata 1945–1956[]
II wojna światowa przyniosła zniszczenia sieci torowej w 45%, trakcyjnej w 75%, oraz taboru w 50%. Tuż po wojnie działała tylko jedna zajezdnia, przy ul. Niemierzyńskiej. Stąd też kursowała do Bramy Portowej pierwsza linia uruchomiona 12 sierpnia 1945. Nie odbudowano części torowisk: na ul. Staszica – ul. E. Plater, ul. Rayskiego – część ul. Malczewskiego (od al. Wyzwolenia do ul. Matejki) oraz na ul. Wendy i przez Most Cłowy, natomiast przedłużono część już istniejących linii. Pierwszą firmą zarządzającą komunikacją miejską było Tramwaje i autobusy miasta Szczecina, już w latach 50. zmieniono jej nazwę na Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne. W tym czasie dysponowała ona 113 wagonami silnikowymi i 123 doczepnymi o różnym stopniu zniszczenia. Tabor autobusowy był zniszczony całkowicie. W 1945 pracowało w Szczecinie 23 tramwajarzy (głównie z Poznania), a pod koniec roku już 560 osób. W 1946 uruchomiono 4 linie tramwajowe, które kursowały pod koniec roku po 16,7 km tras. 4 kwietnia 1947 otwarto pierwszą linię autobusową obsługiwaną wozem marki Büssing.
Linie tramwajowe w 1946:
- Szablon:SzTram Wojska Polskiego – Brama Portowa
- Szablon:SzTram Las Arkoński – Dworzec Główny
- Szablon:SzTram Matejki – pl. Kościuszki
- Szablon:SzTram Gocław – Lubeckiego
- Szablon:SzTram Hutnicza – Mickiewicza
Linie tramwajowe w 1948:
- Szablon:SzTram Zajezdnia Pogodno – Wojska Polskiego – Brama Portowa
- Szablon:SzTram Kołłątaja – Dworzec Niebuszewo
- Szablon:SzTram Pomorzany – Las Arkoński
- Szablon:SzTram Powstańców Wlkp. –Dworzec Główny
- Szablon:SzTram Lubeckiego – Ku Słońcu
- Szablon:SzTram Gocław – Lubeckiego
- Szablon:SzTram Żołnierska – Jana z Kolna
Lata 1956–1989[]
Skład wagonów Konstal N na linii nr 1, 1975
Tramwaje typu Konstal N na linii nr 2, 1975
Tramwaje linii 5 w ul. Jagiellońskiej, 1975
W 1956 kursowało 9 linii tramwajowych. W stosunku do dzisiejszych, ówczesne trasy uległy tylko niewielkim zmianom. Trasy linii 1, 5, 7 i 9 kursowały po istniejących jeszcze torowiskach na al. Wojska Polskiego od pl. Zwycięstwa do pl. Szarych Szeregów, ul. Obrońców Stalingradu i ul. Staromłyńską. W latach 1960–1963 komunikację w mieście stanowiły także hydrobusy o nazwach „Juliszka” i „Margitka” kursujące po Odrze i terenach szczecińskiego portu. W latach 1964–1973 w związku z długotrwałym remontem zamknięto ul. Gdańską. 7 grudnia 1967 ok. godz. 6:35 miał miejsce najtragiczniejszy wypadek w historii szczecińskiej komunikacji tramwajowej. Linie tramwajowe w 1964:
- Szablon:SzTram Głębokie – Wojska Polskiego – Brama Portowa – Potulicka
- Szablon:SzTram Dworzec Niebuszewo – Wyzwolenia – Brama Portowa – Wyszyńskiego – Gdańska – Basen Kaszubski
- Szablon:SzTram Pomorzany – Las Arkoński
- Szablon:SzTram Pomorzany – pl. Kościuszki – Piłsudskiego – Brama Portowa – Dworzec Główny
- Szablon:SzTram Krzekowo – Mickiewicza – Jagiellońska – Obrońców Stalingradu – Matejki – Stocznia Szczecińska – Stocznia Remontowa
- Szablon:SzTram Gocław – Dworcowa
- Szablon:SzTram Krzekowo – Mickiewicza – Jagiellońska – Obrońców Stalingradu – Wyszaka – Stocznia Szczecińska
- Szablon:SzTram Gumieńce – Brama Portowa – Gdańska – Basen Kaszubski
- Szablon:SzTram Zajezdnia Pogodno – Wojska Polskiego – Potulicka
1 grudnia 1973, zgodnie z ówczesną modą na likwidację tramwajów w centrach wielkich miast, zlikwidowano, pomimo licznych protestów, ruch tramwajowy na części al. Wojska Polskiego (od ówczesnego pl. Lenina – obecnie pl. Szarych Szeregów do pl. Zwycięstwa), ul. Obrońców Stalingradu i ul. Jagiellońskiej (od al. Wojska Polskiego do al. Piastów). Oddano do użytku tory na al. Bohaterów Warszawy (od ul. Jagiellońskiej) i ul. Krzywoustego (do pl. Kościuszki). W 1976 MPK przekształcono w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej obsługujące także komunikację miejską w innych miastach ówczesnego województwa szczecińskiego. W 1983 zakończono modernizację jednej z dwóch czynnych do dziś zajezdni, zajezdni Pogodno.
Trasy linii tramwajowych w 1988:
- Szablon:SzTram Głębokie – Stocznia Szczecińska
- Szablon:SzTram Dworzec Niebuszewo – Basen Górniczy
- Szablon:SzTram Las Arkoński – Pomorzany
- Szablon:SzTram Pomorzany – Potulicka
- Szablon:SzTram Krzekowo – Ludowa
- Szablon:SzTram Gocław – Pomorzany
- Szablon:SzTram Krzekowo – Basen Górniczy
- Szablon:SzTram Gumieńce – Basen Górniczy
- Szablon:SzTram Głębokie – Potulicka
- Szablon:SzTram Gocław – Potulicka
- Szablon:SzTram Ludowa – Pomorzany
- Szablon:SzTram Dworzec Niebuszewo – Pomorzany
Po roku 1989[]
Skład wagonów Konstal 4N+4ND na linii 6, 1990
Sieć tramwajowa w marcu 2013
1 października 1989 wprowadzono nowe oznaczenie przystanków zgodnie z nowymi przepisami Kodeksu Drogowego, wprowadzono również nazewnictwo przystanków. Koszty tej operacji (w 3 lata wymieniono 1200 tablic przystankowych) wyniosły ok. 30 milionów zł. 30 kwietnia 1991 WPKM podzielone zostało na 3 samodzielne przedsiębiorstwa w Szczecinie, Stargardzie Szczecińskim oraz Świnoujściu, które w odróżnieniu od finansowanego z budżetu centralnego WPKM, były własnością lokalnych samorządów. Szczecińskiemu przedsiębiorstwu nadano nazwę Miejski Zakład Komunikacyjny. Kolejnym etapem restrukturyzacji w komunikacji miejskiej było wydzielenie Zarządu Komunikacji Miejskiej ze struktur MZK 1 czerwca 1995. Nowa jednostka budżetowa miasta Szczecina miała od tej pory zajmować się organizacją oraz koordynowaniem komunikacji (w odróżnieniu od MZK, który od tej pory miał wyłącznie świadczyć usługi na rzecz ZKM). 1 listopada 1993 nastąpiła reforma systemu taryfowego. Zlikwidowano dotychczasową taryfę jednorazową, a na jej miejsce wprowadzono czasową. W zależności od przewidywanego czasu podróży, pasażerowie mieli do wyboru kupno biletu na 10, 40 lub 120 minut. W 1996 r. zakończono eksploatację wagonów typu Konstal N zastępując je wagonami Düwag GT6 nazywanymi potocznie „helmutami”.
1 lipca 1996 na okres 3 miesięcy zawieszono nocną komunikację tramwajową, a 1 grudnia tego samego roku zlikwidowano ją całkowicie zastępując autobusami. 1 lipca 1997 utworzono całkowicie nową sieć nocnej komunikacji autobusowej. 1 lutego 1997 ze struktur MZK wydzielono zajezdnię autobusową w Policach. W 1998 założono Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej. 1 listopada 1999 w ramach kolejnego etapu restrukturyzacji, z MZK wydzielono dwie kolejne zajezdnie autobusowe, które od tej pory funkcjonują jako samodzielne Szczecińskie Przedsiębiorstwo Autobusowe „Klonowica” oraz „Dąbie”. Od tego momentu MZK zajmowało się wyłącznie przewozami tramwajowymi. W 2000 zmieniono limity czasowe biletów na 20, 60 i 120 minut. Rok później dostarczono nowe wagony typu 105N2k/S/2000, a do eksploatacji włączono zmodernizowane w Centralnych Warsztatach wagony 105Ng/S. W tym samym roku, w wyniku przekształceń w Urzędzie Miejskim Miasta Szczecina utworzono Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego łącząc w ramach jednej jednostki budżetowej funkcje dotychczasowego Zarządu Komunikacji Miejskiej oraz Wydziału Inżyniera Miasta. 1 października 2004 z eksploatacji wyłączono zajezdnię Niemierzyn. W jej miejsce 1 stycznia 2006 utworzono Muzeum Techniki i Komunikacji "Zajezdnia Sztuki". 9 listopada do eksploatacji włączono tramwaje Tatra KT4Dt. 1 maja 2007 po pięcioletniej przerwie podwyższono ceny biletów o ok. 15%. Z powodu braków kadrowych 18 września 2007 skrócono trasę linii 9 (także ze względu na remont torowiska w al. Bohaterów Warszawy). Po zakończonym remoncie linia 9 powróciła do na stałą trasę, a od 1 października zmniejszono częstotliwość kursowania większości linii. Od 1 stycznia 2009 Miejski Zakład Komunikacyjny został zastąpiony nową spółką Tramwaje Szczecińskie sp. z o.o. 1 lutego 2011 pierwszy tramwaj niskopodłogowy PESA 120NaS „Swing” zadebiutował w ruchu liniowym. 26 marca 2011 rozpoczęła się modernizacja ciągu komunikacyjnego ulic Krasińskiego-Niemierzyńska-Arkońska. 1 marca 2012 r. po raz kolejny zmianie uległa taryfa biletowa, obowiązujące limity czasowe to: 15, 30, 60 i 120 minut. 13 kwietnia rozpoczęła a sierpnia zakończyła się przebudowa Bramy Portowej, jednego z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Szczecinie. Po 20 latach nieobecności, 3 września 2012 została uruchomiona linia nr 10 na nowej trasie Gumieńce-Plac Rodła. 24 czerwca rozpoczęto eksploatację tramwajów Tatra KT4 w trakcji podwójnej. Pierwszy taki pociąg wyjechał na linię nr Szablon:SzTram.
Zajezdnie[]
Zajezdnia Golęcin
Zajezdnia Niemierzyn w 2010 r. po remoncie – obecnie MTiK
.jpg){kind=link}
Dawna zajezdnia przy ul.Kolumba, w lewym dolnym roku zarys łuku skrętowego w bruku chodnika
Eksploatowane[]
- Golęcin (ul. Wiszesława 18)
Została zbudowana w 1898 i zastąpiła zajezdnię tramwajów konnych. Przebudowywano ją w latach 1926, 1979 oraz 1992, kiedy to dobudowano halę i stanowiska naprawcze. Pierwsze tramwaje Konstal 105N i pochodne trafiły tutaj w czerwcu 1991. Od maja 2001 stacjonują także wagony wagony 105N2k/2000. Od 2008 stacjonują wagony Tatra T6A2D. Zajezdnia obsługuje linie Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram oraz Szablon:SzTram.
- Pogodno (al. Wojska Polskiego 200)
Jest to największa i najmłodsza szczecińska zajezdnia. Zbudowana została w 1934 r., natomiast w 1981 zakończono jej modernizację połączoną z rozbudową. Dzięki przebudowie jest najlepiej dostosowana do nowoczesnego taboru, z tego też powodu do 1991 kierowano tutaj wszystkie nowo zakupione tramwaje. Po zmianie struktury taboru w latach 90, stacjonują tu wyłącznie wagony 105N i pochodne, w tym najnowsze 105N2k/2000 oraz PESA 120Na oraz 120NaS2 i Tatra KT4DtM. Od października 2007 stacjonuje także 36 wagonów Tatra T6A2D. Zajezdnia obsługuje linie Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram, Szablon:SzTram oraz Szablon:SzTram. W najbliższym czasie planowana jest rozbudowa zajezdni.
Nieeksploatowane i nieistniejące[]
- Zajezdnia Niemierzyn (ul. Niemierzyńska 18A) – zamknięta 1 października 2004 – obecnie w tym miejscu funkcjonuje Muzeum Techniki i Komunikacji „Zajezdnia Sztuki”.
- Zajezdnia przy ul. Krzysztofa Kolumba (obecnie sklepy i magazyny).
- Zajezdnia przy ul. Piotra Skargi (dawna zajezdnia dla tramwajów konnych, później także elektrycznych, obecnie Miejski Zakład Gospodarki Odpadami oraz sklep rowerowy).
- Zajezdnia konna przy ul. Dębogórskiej (Żelechowa)
- Zajezdnia konna przy ul. Dubois (Grabowo)
Malowanie wagonów[]
- do 1945 – kremowe
- od lat 50. do lat 90. – wagon od kół do okien czerwony, od linii okien do dachu kremowy
- od lat 90. do 2006 – wagon biały, od kół do listwy ozdobnej czerwono-niebieskie pasy
- od 2006 do 2008 – wagon od listwy ozdobnej do okien czerwony, od linii okien do dachu kremowy, od kół do listwy ozdobnej czerwono-niebieskie pasy
- od 2008 – wagon do górnej linii okna biały, w tylnej części zielony; nad górną linią okna w tylnej oraz przedniej części niebieski, w środkowej części fragmenty białe i ciemnoniebieskie; w zależności od modelu tramwaju niektóre elementy (np. zderzaki) dodatkowo w kolorze zielonym lub niebieskim.
Obecnie zdarzają się jednak przypadki malowania wagonów w barwy starsze od FG, tj. w biało-czerwono-granatowe lub kremowo-czerwono-granatowe. Wynika to z polityki taborowej mówiącej o tym, że skład na który nakłada się reklamę, musi mieć przywrócone barwy sprzed nałożenia reklamy, co powoduje duży chaos w malowaniu szczecińskich tramwajów.
 |
|||
| Malowanie obowiązujące od 1945 do 1999 r. | Malowanie obowiązujące od 1999 do 2006 r. | Malowanie obowiązujące od 2006 do 2008 r. | Obecny schemat malowania, zatwierdzony w 2008 r. |
Oznaczenia wagonów (po 1945)[]
Po 1945 roku szczecińskie wagony przez lata oznaczane były wizerunkiem gryfa, numerem taborowym oraz nazwą przedsiębiorstwa komunikacji. W 2009 roku gryfa zastąpiono nowym logiem miasta, jednak po protestach przywrócono z powrotem wizerunek gryfa.
| Przywrócono gryf ze schematu sprzed 2009 roku | |||
| Oznaczenie obowiązujące od 1945 roku do 1999 roku | Oznaczenie obowiązujące od 1999 roku do 2009 roku | Oznaczenie obowiązujące od 2009 roku do 2012 roku | Oznaczenie obowiązujące od 2012 roku do dziś |
.jpg){kind=link}
.png){kind=link}
Tabor[]
Współczesny[]
Skład wagonów Konstal 105Na na placu Grunwaldzkim, 2009
.jpg){kind=link}
Zmodernizowane tramwaje Konstal 105Na w barwach biało-czerwono-granatowych
Tramwaje Tatra T6A2D zjeżdżające awaryjnie do Zajezdni Pogodno, 2011
Wagon #1072; tak wyglądały niezmodernizowane szczecińskie 105Na
.jpg){kind=link}
Doczepa Konstal 105NaD, w Szczecinie eksploatowanych jest 6 takich wagonów
.jpg){kind=link}
Wnętrze niezmodernizowanego wagonu 105Na
.jpg){kind=link}
Wnętrze zmodernizowanej doczepy 105NaD
.jpg){kind=link}
Wnętrze niskopodłogowego wagonu 120Na
Wnętrze Tatry T6A2D
Do niedawna szczeciński tabor tramwajowy uważany był przez opinię publiczną za jeden z najgorszych w Polsce. Zakup w 1996 używanych wagonów z Niemiec umożliwił wprawdzie wycofanie przestarzałych wagonów dwuosiowych, jednak był to zabieg reanimacyjny. Fabrycznie nowe wagony kupowane były okazjonalnie – w latach 1990–1992 26 wagonów 105Na, w 1991 2 wagony 106Na, w 1994 2 wagony 105Np. Kolejne inwestycje w tabor nastąpiły dopiero na przełomie tysiącleci, kiedy to w 2001 do eksploatacji trafiły zamówione jeszcze w 2000 wagony 105N2k/S/2000 oraz zmodernizowane wagony 105Na, oznaczone jako 105Ng/S. W 2001 po Szczecinie kursowały 4 takie wagony sprowadzone w ramach testów z Magdeburga, Berlina, Krakowa oraz Katowic. Testy te były zwiastunem przygotowań do wspólnego przetargu na wagony niskopodłogowe, do jakiego szykowały się Szczecin, Poznań oraz Wrocław. Jeszcze w tym samym roku Szczecin wycofał się z tych planów, jako powód podając fatalny stan torowisk oraz konieczność ich wcześniejszego wyremontowania. W 2006 potrzeba natychmiastowej wymiany taboru tramwajowego została dostrzeżona przez władze miasta. Negocjacje podjęte z Berliner Verkehrsbetriebe (BVG), czyli Berlińskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym, zaowocowały wymianą zdezelowanych polskich wagonów przegubowych 102Na (wyprodukowanych w latach 1969-1974) na czechosłowackie wagony Tatra KT4DtM (wyprodukowane w latach 1985-1987, zmodernizowane w latach 1994-1996). Pierwsze z 21 zakupionych wagonów tego typu przyjechały do Szczecina 27 października nad ranem, a ich eksploatacja liniowa rozpoczęła się 9 listopada 2006. Ostatnią partię tych tramwajów dostarczono do Szczecina w dniach 15-16 stycznia 2007. Prowadzone były rozmowy z BVG na temat zwiększenia liczby (do 50 sztuk) zakupionych wcześniej Tatr. BVG wycofało się jednak ze sprzedaży wagonów przegubowych Tatra KT4DtM. Zamiast nich Szczecin zakupił bezprzegubowe wagony Tatra T6A2D w liczbie 32 sztuk (umowę podpisano 25 września 2007) Pierwsze 2 wagony przybyły w dniach 29-30 października 2007, a pozostałe 30 sztuk zostało dostarczonych do końca 2008. Zakup używanych Tatr T6A2D pozwolił na wycofanie z eksploatacji liniowej wagonów Düwag GT6 oraz najbardziej wyeksploatowanych Konstal 105N. W 2005 powrócono do przeprowadzania modernizacji taboru obejmujących między innymi wymianę przetwornic, pulpitów, mechanizmów drzwiowych, pantografów, wózków i części elektryki oraz likwidację kabiny motorniczego w drugim wagonie poprzez poziome umiejscowienie głównej szafy elektrycznej, odświeżeniu poddano też elementy wnętrza, zamontowano nowe siedzenia firmy Astromal. Pod koniec roku 2007 do Szczecina przybyło 6 doczep tramwajów 105N2/K/2000 wyprodukowanych przez firmę Protram we Wrocławiu. Wagony te otrzymały monitoring, co było nowością w komunikacji tramwajowej. W grudniu 2008 ogłoszono przetarg na dostawę pierwszych 6 wagonów niskopodłogowych. Przetarg wygrała PESA tramwajem 120N. 22 lipca podpisano umowę na dostawę 6 tramwajów typu 120Na dla Szczecina[1]. Na początku 2010 roku zakupiono w Berlinie następne 11 sztuk Tatr KT4Dt oraz 20 sztuk Tatr T6A2D[2]. W grudniu 2010 rozpoczną się dostawy pierwszych tramwajów niskopodłogowych. Będą to modele PESA 120Na. 13 listopada 2010 przyjechał pierwszy taki tramwaj.
Data 1 lutego 2011 była historyczną w epoce szczecińskich tramwajów, bowiem na linię 7 wyruszył planowo pierwszy szczeciński tramwaj niskopodłogowy z pasażerami.
W związku z planowaną dostawą 22 niskopodłogowych wagonów PESA 120NaS2 oraz kolejnym zakupem używanych wagonów KT4Dt z Berlina, rozpoczęto zmiany dotyczące miejsca stacjonowania tramwajów. Docelowo wszystkie niskopodłogowe pojazdy oraz Tatry KT4Dt mają stacjonować w zajezdni Pogodno, która ma zostać przebudowana i dostosowana do obsługi tramwajów niskopodłogowych[3]. Natomiast pojazdy T6A2D oraz pochodne 105N mają zostać przeniesione z Pogodna do zajezdni Golęcin. W związku z tymi zmianami stopniowo wycofywane są najbardziej wyeksploatowane tramwaje typu 105N oraz 105Na[4][5].
Obecnie ilostan tramwajowy Tramwajów Szczecińskich przedstawia się następująco:
| Zdjęcie | Typ | Eksploatacja od | Opis | Plik:Handicap reverse blue background.svg | Liczba wagonów |
|---|---|---|---|---|---|
| Plik:Konstal 105N 1067 - Szczecin.jpg | Konstal 105N | 1975 | 105N jest czteroosiowym tramwajem napędzanym czterema silnikami o łącznej mocy godzinowej 166 kW. Jego układ elektryczny w prostej linii pochodzi z wagonów rodziny 13N (a przez to z wagonów PCC). Rozrząd następuje samoczynnie z pomocą rozrusznika komutatorowego. Do zasilania obwodu niskiego napięcia służy przetwornica prądu stałego 600/40 V. Hamowanie robocze jest elektrodynamiczne (silniki stają się prądnicami), jako hamulce postojowe działają układy szczękowo-bębnowe, a hamowanie awaryjne realizowanej jest przez hamulec szynowy. Jedną z wad tego tramwaju jest zastosowanie nowych wózków jezdnych nieposiadających piasecznic, co znacznie utrudnia ruszanie oraz podjazd pod wzniesienia w trudnych warunkach atmosferycznych. | 41+ 42 | |
|
Konstal 105Na | 1981 | Po zakończeniu dostaw wagonów serii 105N, w 1981 roku pierwsze wagony 105Na otrzymały numery od 731. W ten sposób powstała „dziura” w numeracji (brak numerów 729 oraz 730). W związku z kryzysem lat 80. XX wieku, zakłady w Chorzowie nie były w stanie zapewnić wystarczająco dużej liczby wagonów, dlatego na przełomie lat 1981-1992 do Szczecina trafiło łącznie 74 wagonów tego typu (przez pierwsze 10 lat 50 egzemplarzy dostała Zajezdnia Pogodno, w latach 1991-1992 24 nowe wagony otrzymywała Zajezdnia Golęcin). | 101+ 202 | |
| Plik:Konstal 105 Szczecin.JPG | Konstal 105Ng/S | 2000 | Na przełomie lat 2000 i 2001 w Centralnych Warsztatach przy ulicy Klonowica zmodernizowano 12 wagonów typu 105Na (8 z Zajezdni Pogodno oraz 4 z Zajezdni Golęcin). Stopień ingerencji w konstrukcję okazał się tak duży, że powiedzieć możnaSzablon:Kto, iż są to zupełnie nowe wagony. Oznaczenie 105Ng/S pochodzi od niewielkiej serii wagonów 105Ng wybudowanych w Konstalu w latach 90. dla Warszawy. Wagony te otrzymały nowe pudła przystosowane do 3 par drzwi wychylno-odskokowych, nowe układy rozruchu, nowe wózki, pulpity, przetwornice statyczne oraz system informacji pasażerskiej. Dodatkowo drugi wagon w składzie przebudowano na doczepę czynną poprzez poziome ułożenie głównej szafy elektrycznej. Pierwsze wagony otrzymały również połówkowy pantograf OTK-2. Obecnie wszystkie wagony z Pogodna zostały przeniesione na Golęcin. | 122 | |
| Plik:Konstal 105N2k2000 FG.JPG | Konstal 105N2k/2000/S | 2001 | Od zwykłej „stopiątki” oprócz zastosowania nowoczesnej elektroniki, wagony 105N2k/2000 odróżnia głównie zupełnie przemodelowana ściana czołowa oraz tylna wykonana z tworzyw sztucznych, co ułatwia ich wymianę w razie kolizji. Od ich zaokrąglonych kształtów wagony te otrzymały przezwisko „bulwa”. Nowe pudło wagonu jest o 5 centymetrów węższe od standardowego (2,4 m) i dostosowane do 3 par wychylno-odskocznych drzwi produkcji IFE. Zastosowano również łatwo zdejmowane pokrywy na wózki, a górna krawędź pudła stała się jednocześnie rynienką przeciwdeszczową. | 142 | |
| Plik:Protram 105N2k2000.jpg | Protram 105N2k/2000/D | 2007 | Doczepy czynne do wagonów 105N2k/2000 wyprodukowane przez wrocławskie zakłady Protram na licencji Alstom Konstal. Wagony charakteryzuje brak kabiny motorniczego oraz inny układ wnętrza w porównaniu z wagonami silnikowymi. | 62 | |
| Plik:Tatra KT4Dt Szczecin.JPG | Tatra KT4DtM | 2006 | Tramwaj produkcji czechosłowackiej wytwarzany w latach 1974-1997 w zakładach ČKD. Jest to jednokierunkowy, jednoprzestrzenny wagon silnikowy. Tramwaje tego typu eksploatowane w Szczecinie zostały sprowadzone jako używane z Berlina, wcześniej zostały gruntownie zmodernizowane w latach 90 w zakładach Bautzen. Pierwsza dostawa wagonów trwała na przełomie lat 2006-2007, wówczas sprowadzono 21 sztuk. Druga dostawa trwała od maja do listopada 2010 roku, sprowadzono wówczas dodatkowo 11 sztuk. W październiku 2012 podpisano umowę z BVG na dostawę 41 wagonów oraz jednego powypadkowego, który ma być przeznaczony na części zamienne. Przybyły one do Szczecina na przełomie 2012-2013 roku. Obecnie część wagonów jest modernizowana w Szczecinie, gdzie wymianie ulega m.in. aparatura Siemensa na polską wyprodukowaną przez firmę Woltan, montaż monitoringu, modernizacja pulpitu motorniczego, a także zmiana malowania i tapicerki zgodnie z programem Floating Garden. Od lata 2013 rozpoczęto eksploatację składów 2xKT4Dt w ruchu liniowym. | 731 | |
| Plik:Tatra T6A2.jpg | Tatra T6A2D | 2008 | Tramwaj produkcji czechosłowackiej wytwarzany w latach 1988–1999 w zakładach ČKD. Jest to jednokierunkowy wagon silnikowy. Tramwaje tego typu eksploatowane w Szczecinie zostały gruntownie zmodernizowane w latach 90. w niemieckich zakładach Siemensa. Otrzymały one wtedy nowe drzwi, pantografy, wózki, siedzenia, okna. Były eksploatowane w Berlinie. Pierwszy wagon z pierwszej serii dostawy przybył do Szczecina w 2007. Pierwsze wagony drugiej serii zaczęto dostarczać od przełomu roku 2009 i 2010. Podobnie jak większość KT4D nie zostały one przemalowane i wciąż jeżdżą one w barwach niemieckiego przewoźnika BVG. | 341+ 182 | |
|
Moderus Alfa HF09 | 2008 | Tramwaj typu 105Na zmodernizowany w Modertrans Poznań. Modernizacja polegała na zmianie designu tramwaju, wnętrza, napędu, oraz likwidacji trzecich drzwi wagonu, a także wyposażono je w rozrusznik impulsowy. Modernizacji poddano 2 wagony, noszą one numery 501 i 502. Ten drugi został przebudowany na wagon doczepny. | 22 | |
| Moderus Alfa (po prawej) | Moderus Alfa HF10AC | 2011 | Poziom modernizacji podobny jak w przypadku wagonów HF09. Różnice polegają na usunięciu „skosów” z dolnej części pudła, drzwi tramwajów są całkowicie wypełnione szybą, ponadto zmieniono rodzaj rozruchu z impulsowego na indukcyjny. 6 wagonów przebudowano na doczepy czynne. Nadano im numery 503-514. | 122 | |
| Plik:PESA 120Na, Szczecin, Poland (2).jpg | PESA 120NaS | 2011 | Pierwszy od kilkudziesięciu lat niskopodłogowy tramwaj w Szczecinie. Premiera odbyła się 13 listopada 2010 roku na terenie zajezdni Pogodno. Jest to niskopodłogowy, pięcioczłonowy tramwaj przegubowy produkowany przez bydgoską PESĘ. Kursują one na liniach 7 i 8. | Plik:Handicap reverse blue background.svg | 61 |
| Plik:120nas2 szczecin.jpg | PESA 120NaS2 | 2013 | W 2012 władze Szczecina zamówiły kolejne 22 Swingi. Nowe Swingi będą krótsze: długość tramwaju wyniesie 30,12 m. (poprzednie 31,82 m.). Zostaną też wyposażone w dodatkową rampę dla osób na wózkach inwalidzkich czy wózków dziecięcych, a także w bezprzewodowy internet. Pierwsze pojazdy o numerach 807 i 808 zadebiutowały 12 marca 2013 roku na linii nr 8. | Plik:Handicap reverse blue background.svg | 201 z 22 |
| Moderus Beta | 2014 | Pod koniec 2013 roku Tramwaje Szczecińskie ogłosiły przetarg na dostawę elementów, podzespołów, wyposażenia, części mechanicznych i elektrycznych niezbędnych do montażu tramwaju z częściowo niską podłogą.[6]. Przetarg wygrał Modertrans Poznań z wagonem typu Moderus Beta, a umowa została podpisana 11 marca 2014 roku. Części wagonu mają zostać dostarczone w ciągu 60 dni, a montaż ma potrwać od dwóch do trzech miesięcy.[7] | Plik:Handicap reverse blue background.svg | 0 z 1 | |
| Wszystkie tramwaje | 234 | ||||
| Udział pojazdów niskopodłogowych | 11% | ||||
| Średni wiek wagonów | 20,92 lat | ||||
.jpg){kind=link}
- 1 – Zajezdnia Pogodno, ² – Zajezdnia Golęcin
Historyczny[]
Tramwaje używane podczas obsługi linii turystycznej, przejazdów okolicznościowych, wynajmów:
| Ilustracja | Typ | Modyfikacje i podtypy | Rok produkcji | Liczba | Opis |
|---|---|---|---|---|---|
|
Nordwaggon Bremen | Nordwaggon Bremen | 1926 | 4 | Tramwaje produkowane dla przedwojennego Szczecina w latach 1925-1935. Obecnie w Szczecinie użytkowany jest jeden zabytkowy tramwaj Bremen o numerze bocznym 144. Został on odbudowany w roku 2001 i wykorzystywany był na wakacyjnej linii turystycznej 0. Obecnie stanowi eksponat szczecińskiego Muzeum Techniki i Komunikacji. |
| Plik:Tram station in Niemierzyn Poland.png | Düwag GT6 | Düwag GT6 | 1958 | 2 | 40-letnie tramwaje typu GT6 pojawiły się w Szczecinie w liczbie 33 sztuk w lutym 1996 r., sprowadzone z Düsseldorfu. Były to sześcioosiowe wagonu przegubowe, posiadające czworo harmonijkowych drzwi i pantograf nożycowy. W 2004 roku rozpoczęto ich wycofywanie spowodowane zakończeniem najwyższego wieku po remoncie (8 lat). Kolejnym argumentem były niestandardowe obręcze w kołach, niezgodne z polską normą (obręcze niszczyły torowisko i były za szerokie). 3 argumentem był brak części zamiennych i brak remontów, co spowodowało szybką degenerację wozów. Ostatnim tramwajem GT6 w ruchu liniowym był wagon #512, wycofany jako ostatni 31 marca 2009. 3 wagony GT6 zachowano na historyczne. Jednemu z nich o numerze #919 przywrócono oryginalne malowanie Düsseldorfskie i ma w przyszłości wyjechać na linię turystyczną. |
|
|
Konstal 105N | Konstal 105N | 1975 | 2 | Wagony o numerach 720 i 701 kursują jako liniowo-historyczne. Skład ten przeszedł w ostatnich latach wiele remontów, przez które utracił swoją historyczność (wymiana przetwornicy wirowej na statyczną, usunięcie listwy ozdobnej z burty wagonu, pomalowanie siedzeń w kolory czerwono-żółte). Obecnie skład został wycofany z ruchu liniowego i oczekuje naprawy[8]. |
| Plik:Muzeum techniki sn (39).jpg | Düwag B4 | Düwag B4 | 1957 | 1 | W 1996 roku, razem z wagonami GT6 do Szczecina kupiono także 11 doczep typu B4. Jednak zaledwie połowa tych wagonów weszła do eksploatacji. W przeciwieństwie do tramwajów GT6, nie dostały w Szczecinie barw zakładowych (jeździły albo w oryginalnych barwach z Niemiec, albo pomalowane w reklamy). Są to jednokierunkowe, czteroosiowe doczepy bierne, wyposażone w troje drzwi, z czego pierwsze są jednoskrzydłowe. Doczepy były eksploatowane jedynie 4 lata. Większość tramwajów typu B4 skasowano, na historyczne zachowano 2 doczepy: #551 oraz #953II. Obydwie zostały wyremontowane i stacjonują obecnie w MTiKZ. |
|
Konstal N | Konstal N | 1948-1956 | 8 | Tramwaje produkowane w zakładach Konstal w Chorzowie oraz Stoczni Gdańskiej. W późniejszym czasie większość z nich została przebudowana na wozy jednokierunkowe. 7 tramwajów zostało przebudowanych na wagony gospodarcze, natomiast wagon o numerze 167 został przeznaczony na wóz historyczny. |
| Plik:Konstal 4N Szczecin.jpg | Konstal 4N | Konstal 4N | 1956–1962 | 11 | Tramwaje te są rozwiniętą wersją pojazdów typu N. Stacjonowały we wszystkich ówczesnych zajezdniach tramwajowych. Zostały wycofane w roku 1996 i zastąpione przez sprowadzone z Düsseldorfu wagony GT6. Obecnie 8 z nich służy jako wagony gospodarcze, wagony o numerach 216N i 293 są pojazdami historycznymi, natomiast wagon o numerze 286 został przekazany Muzeum Techniki i Komunikacji. |
| Konstal 4ND | Konstal 4ND | 1958 | 1 | Doczepa bierna do wagonów 4N. Jedyna zachowana nosi numer 343 i została wyprodukowana w 1958 roku. | |
| Plik:Konstal 102.802 Szczecin.jpg | Konstal 102Na | Konstal 102Na | 1971–1973 | 2 | Tramwaje eksploatowane w Szczecinie w latach 1971-2007. W latach 90. tramwaje wysłano na naprawy do Miejskich Zakładów Naprawy Tramwajów w Krakowie, przy czym zakupiono dodatkowe wagony z Katowic, Wrocławia, Torunia i Łodzi. Z powodu złego stanu technicznego tramwaje zaczęto wycofywać z ruchu i zastępować sprowadzonymi z Berlina pojazdami Tatra KT4DtM. Ostatni raz 4 wagony wyjechały na planową służbę 28 lutego 2007 roku. Wagon o numerze 606 ma wyremontowane poszycie zewnętrzne i jest eksponatem w Muzeum Techniki i Komunikacji, natomiast wagon 604 został przeznaczony na wóz historyczny i obecnie oczekuje na naprawę. |
| Plik:Konstal N ND RB6.JPG | Konstal ND | Konstal ND | 1955 | 1 | Doczepa czynna do wagonów N. Jedyna zachowana nosi numer 386 i została wyprodukowana w 1955 roku. |
.jpg){kind=link}
Wycofany ze służby[]
Tramwaje, których eksploatacja na szczecińskich torowiskach została zakończona:
| Ilustracja | Typ | Rok produkcji | Opis |
|---|---|---|---|
| Konstal 105Np | 1994 | Wersja rozwojowa wagonów Konstal 105Ne. Wyprodukowano jedynie 2 sztuki tych pojazdów. Trafiły one do Szczecina i zostały przydzielone do zajezdni Golęcin, gdzie nadano im numery 1035 i 1036. Po raz pierwszy wyjechały na trasę 31 maja 1994 roku. Eksploatacja tego składu zakończyła się w maju 2013 roku. Po zakończeniu eksploatacji wagony przebywały przez krótki czas na terenie warsztatów tramwajowych przy ulicy Klonowica, zostały one wystawione na sprzedaż[9]. W czerwcu 2013 oba wagony fizycznie zezłomowano. | |
| Konstal 106Na | 1991 | Od podstawowych wagonów serii 105N wyróżniały się zastosowaniem rozruchu tyrystorowego. Do Szczecina trafiły w ilości dwóch sztuk, przydzielono je do zajezdni Pogodno i nadano numery 781 i 782. Do roku 1999 poruszały się jako skład 782+781. W 2001 wagon 782 wykorzystywano jako wagon solowy na linii nr 1, a 781 posłużył jako dawca części zamiennych, jednak jeszcze w tym samym roku wagony skreślono ze służby i wkrótce złomowano[10]. |
Modernizacje tramwajów[]
Tatra KT4DtM #104 zmodernizowana w warsztatach własnych
W roku 2010 zmodernizowano 2 wagony Tatra KT4Dt wymieniając w nich aparaturę.
| Rok | Wagony | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2001 | 736+737 | |||||||||||||
| 2002 | ||||||||||||||
| 2003 | 652+632 | 744+741 | 1019+1020 | 1027+1028 | ||||||||||
| 2004 | 2517+2518 | 1007+1009 | 1023+1024 | |||||||||||
| 2005 | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | – | |||
| 2006 | 658+643 | 667+677 | 665 | 690+691 | 706+709 | 1041+1042 | 738+751 | 752 | 756+753 | 1017+1018 | 1033+1034 | |||
| 2007 | 678+637 | 1045+1046 | 1049+1050 | 1059+1060 | 754 | 762+763 | 1013+1010 | 1015+1016 | 1031+1032 | |||||
| 2008 | 1021+1022 | 651+639 | 705+689 | 760+761 | 766+765 | 1011+1012 | ||||||||
| 2009 | 1065+1066 | 1067+1068 | 1069+1070 | 734+733 | ||||||||||
| 2010 | 101 | 121 | ||||||||||||
| 2011 | 1035+1036 | 103 | 104 | 117 | 118 | 105 | 106 | 113 | 114 | 116 | ||||
| 2012 | 105 | 106 | 113 | 114 | 115 | 117 | 118 | |||||||
| 2013 | 102 | 109 | 110 | 111 | 112 | 119 | ||||||||
Infrastruktura[]
Przystanek tramwajowy na placu Kościuszki
Sieć trakcyjna przed Dworcem Głównym – w głębi Konstal N
Dawna transformatorownia na Wyspie Jaskółczej
Torowisko tramwajowe na pl.Rodła
Obecnie infrastruktura tramwajowa w Szczecinie przedstawia się następująco:
| Torowiska | ||||
|---|---|---|---|---|
| Długość torów ogółem: | 110,77 km | Eksploatowane: | 100,89 km | |
| Bocznice: | 9,90 km | |||
| Długość torów w jezdni: | 36,88 km | Na podkładach drewnianych: | 7,66 km | |
| Na podkładach betonowych: | 13,3 km | |||
| Na podkładach ramowych: | 3,4 km | |||
| Na ławie tłuczniowej: | 7,66 km | |||
| PHENIX: | 4,86 km | |||
| Długość torów wydzielonych: | 63,99 km | Na podkładach drewnianych: | 10,91 km | |
| Na podkładach betonowych: | 49,76 km | |||
| Na podkładach ramowych: | 2,48 km | |||
| Na ławie tłuczniowej: | 0,65 km | |||
| PHENIX: | 0,19 km | |||
| Zwrotnice | 245 szt. | |||
| Krzyżownice | 571 szt. | |||
| Sieć trakcyjna | Długość sieci ogółem: | 117,9 km | Eksploatowane: | 108,7 km |
| Bocznice: | 9,2 km | |||
| Rodzaje sieci: | Bez kompensacji: | 20,7 km | ||
| Łańcuchowa: | 97,2 km | |||
| Sygnalizacja tramwajowa: | 32 szt. | Wzbudzana z sieci jezdnej: | 30 szt. | |
| Wzbudzana podczerwienią z tramwaju: | 2 szt. | |||
| Układ przekształcania i przesyłu | Podstacje: | 13 szt. | ||
| Moc całkowita podstacji: | 28,8 MW | |||
| Zespoły prostownikowe: | 36 szt. | |||
| Zasilacze trakcyjne: | 82 szt. | |||
| Przyłącza sieciowe: | 155 szt. | |||
| Sekcje sieci jezdnej: | 68 szt. | |||
| Liczba kabli trakcyjnych: | 181 szt. | |||
| Długość kabli trakcyjnych: | 96,6 km | |||
Nieużywane torowiska[]
- Tory na terenie starej zajezdni przy ulicy Piotra Skargi
- Tor towarowy przed Dworcem Głównym
- Tor towarowy pod pocztą na alei Niepodległości
- Łuk skrętowy do dawnej zajezdni na ulicy Kolumba
- Tor przy alei Wojska Polskiego: dawna krańcówka z 1927 roku
- Drugi tor na ulicy Dworcowej
Ponadto zachowały się słupy trakcyjne po linii na ulicy Druckiego-Lubeckiego.
Plany na przyszłość[]
Rok 2005: typowy tabor tramwajowy eksploatowany w tamtym czasie: GT6 oraz 105Na.
Tory tramwajowe na pl.Brama Portowa przed remontem, 2006
W 2012 roku przeprowadzono generalny remont układu torowego placu Brama Portowa. Na zdjęciu mijające się tramwaje Konstal 105Na i Tatra KT4 w nowych barwach.
Pod koniec lat 90. XX w., na nowo odżyła idea budowy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju – całkowicie niezależnej od ruchu drogowego linii tramwajowej o wysokich parametrach ruchowych, prowadzącej od obecnej pętli autobusowo-tramwajowej Basen Górniczy przez Most Pionierów Miasta Szczecina, Zdroje, osiedla Słoneczne i Majowe do nowej pętli znajdującej się pomiędzy osiedlami Kijewo i Nad Rudzianką. Inwestycję częściowo zrealizowano budując most tramwajowy pomiędzy nitkami wjazdową i wyjazdową Mostu Pionierów. W 1999 planowano dokończenie inwestycji przez inwestora zewnętrznego. W 2002 ówczesny prezydent miasta Edmund Runowicz poinformował o negocjacjach prowadzonych z niemieckim inwestorem finansowo powiązanym z koncernem Siemens, których celem było nie tylko wybudowanie SST, ale również sprzedaż MZK. Rozmowy te zakończyły się fiaskiem w kilka miesięcy po objęciu urzędu prezydenta przez Mariana Jurczyka. W budżecie na 2007 miasto przeznaczyło kilka milionów na wykup gruntów pod inwestycje, przygotowywanie specyfikacji przetargowych. Inwestycje planuje się realizować w latach 2007–2012 przy pomocy funduszy UE. Całość ma kosztować około 60 mln euro jednak środki z UE nie zostały jeszcze przyznane. W 2005 odżyła również koncepcja przesunięcia torowiska tramwajowego w rejonie alei 3 Maja bliżej Dworca Głównego. Zgodnie z przewidzianym w 1995 studium utworzenia w Szczecinie dwóch linii SST, tramwaje miałyby ominąć ulicę Narutowicza by pojechać prosto Al. 3 Maja i skręcić w Czarnieckiego. W 2006 przygotowany ma być projekt. Termin realizacji inwestycji nie jest jednak znany.
W latach 2007–2012 przy pomocy środków z UE w Szczecinie planowano zakup nowoczesnych wagonów niskopodłogowych oraz przystosowanie torowisk. Cała inwestycja miała kosztować około 242 mln zł jednak środki na te inwestycje nie zostały ostatecznie w pełni przyznane. W latach 2007–2012 planowane były również inne większe modernizacje ulic oraz budowy nowych dróg z którymi wiązać miały się również modernizacje oraz budowy nowych torowisk tramwajowych, są to m.in.:
- Modernizacja ciągu ulic Arkońskiej i Niemierzyńskiej (ukończona), aż do skrzyżowania z ulicą Wojska Polskiego, do której ma być przedłużona linia tramwajowa (nie zrealizowano).
- Przebudowa ulic Narutowicza i Potulickiej wraz ze zmianą przebiegu torowisk i remontem pętli tramwajowej Potulicka (odstąpiono od inwestycji).
- Budowa nowych torowisk na ul. 26-go Kwietnia i Taczaka (gdzie są przygotowane od wielu lat miejsca na torowisko) oraz budowa ulicy o roboczej nazwie Nowoszeroka, która miała być przedłużeniem ulicy Taczaka – od skrzyżowania z ulicą Łukasińskiego do skrzyżowania z ulicą Wojska Polskiego i Spacerową. Przy realizacji inwestycji planowano likwidację pętli tramwajowej Krzekowo i przedłużenie istniejących linii tramwajowych do pętli na Szafera, która miała powstać w okolicach osiedla Zawadzkiego. (odstąpiono od inwestycji).
- Linia tramwajowa z pętli przy Szafera ma również zostać przedłużona do ulicy Wojska Polskiego. Na pętle Szafera miały również zawitać Szybkie Tramwaje (odstąpiono od inwestycji).
- Przebudowa i modernizacja pętli tramwajowej Pomorzany (nie zrealizowano).
- Poprowadzenie linii tramwajowej od Ronda Szyrockiego przez ulicę Mieszka I do ul. Bronowickiej gdzie powstaje nowy cmentarz (mimo przygotowania miejsca na torowisko nie zrealizowano).
W efekcie odstąpiono od zdecydowanej większości inwestycji z przyczyn finansowych, przebudowano jedynie na nowocześniejsze torowiska na węźle Brama Portowa, w sposób umożliwiający stworzenie wspólnych przystanków tramwajowo-autobusowych (autobusy jeżdżą fragmentami torowiska); tę inwestycję zakończono w roku 2012.
W grudniu 2008, w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, opublikowane zostało ogłoszenie o zamówieniu sześciu tramwajów niskopodłogowych. Miasto na zakup wagonów planuje wydać ok. 50 mln złotych[11].
21.02.2013 ogłoszono przetarg na wykonanie remontu torowisk w al.Piastów, ul.Wawrzyniaka i skrzyżowania al.Bohaterów Warszawy z ul.Jagiellońską w ramach projektu pn. „Budowa i przebudowa torowisk w Szczecinie współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej”. Do przetargu zgłosiły się dwie firmy. Prace remontowe mają rozpocząć się pod koniec lipca[12].
Układ linii tramwajowych[]
Szablon:Osobny artykuł
Linie dzienne zwykłe[]
Organizacja stała[]
| Linia | Trasa | Długość [km] |
Czas przejazdu [min] |
Częstotliwość [min] |
Przystanki | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | (Głębokie) ↔ Zajezdnia Pogodno ↔ Potulicka Wojska Polskiego – Piłsudskiego – Matejki – Niepodległości – 3 Maja – Narutowicza – Potulicka |
7,1 (9,4) |
29 (34-35) |
powszednie: 12/24/20 wolne: 24/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
15 (20) |
Na trasie Głębokie – Potulicka kursuje w dni powszednie w godzinach szczytu, w soboty w godzinach 9-19 oraz w niedziele i święta w godzinach 11-18. Pozostałe kursy na trasie Zajezdnia Pogodno – Potulicka. | |
| 2 | Dworzec Niebuszewo ↔ Basen Górniczy Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Niepodległości – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska |
7,4 | 25-26 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
14-15 | ||
| 3 | Las Arkoński ↔ Pomorzany Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Dworcowa – Nowa – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska |
8,7 | 33-34 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
22 | ||
| 4 | Potulicka ↔ Pomorzany Potulicka – Narutowicza – 3 Maja – Niepodległości – Matejki – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska |
7,4 | 32-33 | powszednie: 12/12 | 18 | Kursuje w dni powszednie w godzinach 7-18. | |
| 5 | Krzekowo ↔ Stocznia Szczecińska Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Jagiellońska – Piastów – Piłsudskiego – Matejki – Malczewskiego – Parkowa – Dubois – Firlika |
7,6 | 28-29 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
17-18 | ||
| 6 | Gocław ↔ Pomorzany Lipowa – Światowida – Strzałowska – Wiszesława – Dębogórska – Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Łady – Jana Z Kolna – Nabrzeże Wieleckie – Kolumba – Chmielewskiego – Smolańska |
10,9 | 35-36 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
23-24 | ||
| 7 | Krzekowo ↔ Basen Górniczy Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska |
10 | 32-33 | powszednie: 6/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
18 | Plik:Handicap reverse blue background.svg Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym. | |
| 8 | Gumieńce ↔ Basen Górniczy Kwiatowa – Ku Słońcu – Sikorskiego – Krzywoustego – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska |
9 | 29 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
16 | Plik:Handicap reverse blue background.svg Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym. | |
| 9 | Głębokie ↔ Potulicka Wojska Polskiego – Wawrzyniaka – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Niepodległości – 3 Maja – Narutowicza – Potulicka |
8,9 | 32-35 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
18 | ||
| 10 | Las Arkoński ↔ Gumieńce Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa |
9,5 | 36 | powszednie: 12/24 wolne: 24 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20 |
22-23 | Kursuje w dni powszednie w godzinach 6-20 oraz w pozostałe dni w godzinach 9-17. Plik:Handicap reverse blue background.svg Linia częściowo obsługiwana taborem niskopodłogowym. |
|
| 11 | Ludowa ↔ Pomorzany Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Dubois – Parkowa – Malczewskiego – Matejki – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska |
8,7 | 35 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
19-20 | ||
| 12 | Dworzec Niebuszewo ↔ Pomorzany Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska |
6,9 | 29 | powszednie: 6/12/20 wolne: 12/20 1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24 |
18 |
Organizacja tymczasowa[]
- Remont torowiska w Alei Piastów – etap II. Za tramwaje kursuje linia zastępcza 812.
Stan na 1 lutego 2014
Pozostałe linie kursują według stałej organizacji
| Linia | Trasa | Długość [km] |
Czas przejazdu [min] |
Częstotliwość [min] |
Przystanki | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | (Głębokie) ↔ Zajezdnia Pogodno ↔ Potulicka Wojska Polskiego – Piłsudskiego – Matejki – Niepodległości – 3 Maja – Narutowicza – Potulicka |
7,1 (9,4) |
29 (34-35) |
powszednie: 12/12/20 wolne: 24/20 |
15 (20) |
Na trasie Zajezdnia Pogodno – Potulicka wykonywany jest co drugi kurs w dni powszednie w godzinach 9-14 oraz wszystkie kursy w soboty do godziny 9 i po 19, w niedziele i święta do godziny 11 i po 18. Pozostałe kursy na trasie Głębokie – Potulicka | |
| 4 | Linia zawieszona | ||||||
| 5 | Krzekowo ↔ Stocznia Szczecińska Żołnierska – Mickiewicza – Wawrzyniaka – Wojska Polskiego – Piłsudskiego – Matejki – Malczewskiego – Parkowa – Dubois – Firlika |
7,95 | 28-29 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 |
17-18 | ||
| 11 | Ludowa ↔ Gumieńce Ludowa – Druckiego-Lubeckiego – Stalmacha – Nocznickiego – Firlika – Dubois – Parkowa – Malczewskiego – Matejki – Piłsudskiego – Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa |
9,35 | 36 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 |
19-20 | ||
| 12 | Dworzec Niebuszewo ↔ Plac Gałczyńskiego ↔ Dworzec Niebuszewo Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Piłsudskiego – Wojska Polskiego – Wawrzyniaka – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Niepodległości – Wyzwolenia – Kołłątaja – Asnyka – Orzeszkowej |
5,02 | 18-26 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 |
12-13 | ||
| 13 | Dworzec Niebuszewo ↔ Plac Gałczyńskiego ↔ Dworzec Niebuszewo Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Bohaterów Warszawy – Wawrzyniaka – Wojska Polskiego – Piłsudskiego – Wyzwolenia – Kołłątaja – Asnyka – Orzeszkowej |
5,02 | 20-26 | powszednie: 12/12/20 wolne: 12/20 |
11-14 | Linia tymczasowa | |
Linie specjalne[]
| Linia | Trasa | Długość [km] |
Czas przejazdu [min] |
Częstotliwość [min] |
Przystanki | Uwagi | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 0 | Dworzec Główny ↔ Las Arkoński ↔ Dworzec Główny Kolumba – Nowa – Dworcowa – Niepodległości – Wyzwolenia – Krasińskiego – Niemierzyńska – Arkońska Arkońska – Niemierzyńska – Krasińskiego – Wyzwolenia – Piłsudskiego – Piastów – Powstańców Wielkopolskich – Budziszyńska – Smolańska – Chmielewskiego – Kolumba |
b.d. | b.d. | niedziele: 120 | b.d. | Linia turystyczna sezonowa. Kursuje w niedziele w lipcu i sierpniu. | |
| 14 | Plac Rodła ↔ Gumieńce Wyzwolenia – Niepodległości – Krzywoustego – Sikorskiego – Ku Słońcu – Kwiatowa |
5,5 | 21-22 | Wszystkich Świętych: 12 | 12-13 | Linia specjalna uruchamiana w dniu Wszystkich Świętych w godzinach 9-18. |
Pętle[]
| Ilustracja | Nazwa | Początek eksploatacji | Linie | |
|---|---|---|---|---|
|
Basen Górniczy | 1973 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:Niebuszewo tram loop.JPG | Dworzec Niebuszewo | 1927 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:1203 Głębokie Pętla Szczecin.jpg | Głębokie | 1955 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:0907 Szczecin Gocław SZN.jpg | Gocław | 1975 | Szablon:SzTram | |
| Plik:120nas gumience szczecin.JPG | Gumieńce | 1955 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Krzekowo | 1954 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram | ||
| Plik:Las arkonski szczecin.JPG | Las Arkoński | 1959 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:105ngs ludowa szczecin.JPG | Ludowa | 1964-1965 | Szablon:SzTram | |
| Plik:Petla pomorzany szczecin.JPG | Pomorzany | 1961 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:Szczecin ul Potulicka petla tramwajowa.jpg | Potulicka | 1969 | Szablon:SzTram Szablon:SzTram Szablon:SzTram | |
| Plik:T6a2d stocznia szczecinska.JPG | Stocznia Szczecińska | b.d. | Szablon:SzTram | |
| Plik:Sst turkusowa1.jpg | Turkusowa | 2015 (w trakcie budowy) | ? |
Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej (STMKM)[]
Drugim życiem szczecińskiej komunikacji są pojazdy zabytkowe oraz historyczne. Uratowane i remontowane siłami Szczecińskiego Towarzystwa Miłośników Komunikacji Miejskiej stanowią świadectwo swoich czasów. Pojawiają się na mieście w trakcie okazjonalnych przejazdów rocznicowych, wynajmów oraz w sezonie kursowania linii turystycznych. W związku z powstaniem 1 stycznia 2006 Muzeum Techniki i Komunikacji „Zajezdnia Sztuki” oraz dzięki współpracy miłośników, muzeum, dyrekcji MZK i władz miasta, spodziewać się należy coraz większej ich liczby.
Przypisy
- ↑ Andrzej Kraśnicki: Dwa centymetry do nowych tramwajów Szablon:Lang. W: Gazeta Wyborcza [on-line]. 2010-01-22. [dostęp 21 marca 2010].
- ↑ Kolejne Tatry w Szczecinie Szablon:Lang. W: Stetinum.pl [on-line]. 2010-03-11. [dostęp 21 marca 2010].
- ↑ http://www.gs24.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20121228/SZCZECIN/121229654.
- ↑ http://infotram.pl/text.php?id=54818.
- ↑ http://infotram.pl/text.php?id=56599.
- ↑ http://www.mkm.szczecin.pl/news/1387483293,Czesciowo-niskopodlogowy-tabor-w-TS
- ↑ http://www.mkm.szczecin.pl/news/1394544553,Tramwaj-nowe-wyzwanie
- ↑ http://swiatowy.org/bilety/2013/2013.html.
- ↑ http://www.ts.szczecin.pl/bip/aukcje/Og%C5%82oszenie%20o%20sprzeda%C5%BCy%2020%20wagon%C3%B3w%20tramwajowych%20typu%20105N_1370846690.pdf.
- ↑ http://www.mkm.szczecin.pl/encyklopedia/106na.
- ↑ Maciej Janiak: Szczecin będzie miał tramwaje niskopodłogowe Szablon:Lang. W: Głos Szczeciński [on-line]. 2008-12-09. [dostęp 10 grudnia 2008].
- ↑ [1].
Linki zewnętrzne[]
- Galeria Szczecińskich tramwajów na Commons – zdjęcia posegregowane według typu tramwaju
- Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego
- Tramwaje Szczecińskie
- Szczecińskie Towarzystwo Miłośników Komunikacji Miejskiej
- Historia Komunikacji Miejskiej w Szczecinie
- Nawigacja w komunikacji miejskiej
- Serwis o Komunikacji Miejskiej w Szczecinie
- Wirtualne zwiedzanie tramwaju Konstal 4N nr boczny 216
Szablon:Transport zbiorowy w Szczecinie
| ||||||||||||||||||||||